Usunięcie migdałków, zwane tonsillektomią, to jedna z najczęściej wykonywanych procedur chirurgicznych, zwłaszcza u dzieci, ale również u dorosłych. Decyzja o jej przeprowadzeniu zależy od wielu czynników, takich jak częstotliwość infekcji, obecność powikłań czy inne problemy zdrowotne. W tym artykule odpowiemy na najważniejsze pytania dotyczące zabiegu.
Kiedy konieczne jest usunięcie migdałków?
Decyzja o usunięciu migdałków (tonsillektomii) zależy od wielu czynników, takich jak zdrowie pacjenta, nasilenie objawów oraz ich wpływ na codzienne funkcjonowanie. Poniżej omówiono szczegółowe wskazania do zabiegu.
1. Przewlekłe zapalenie migdałków
Przewlekłe lub nawracające zapalenie migdałków jest najczęstszym powodem ich usunięcia. Migdałki stają się źródłem przewlekłych infekcji bakteryjnych (najczęściej spowodowanych przez paciorkowce), co prowadzi do:
Za wskazanie do zabiegu uznaje się występowanie więcej niż:
-
7 epizodów infekcji w ciągu roku,
-
5 epizodów rocznie przez kolejne dwa lata,
-
3 epizodów rocznie przez kolejne trzy lata.
2. Przerośnięte migdałki
Nieprawidłowo powiększone migdałki mogą powodować:
-
trudności w oddychaniu, szczególnie podczas snu (np. obturacyjny bezdech senny),
-
zaburzenia mowy i przełykania – uczucie „kuli w gardle” czy trudności w przyjmowaniu pokarmów,
-
chrapanie – które wpływa na jakość snu i prowadzi do przewlekłego zmęczenia.
Przerost migdałków jest szczególnie niebezpieczny u dzieci, ponieważ może zaburzać prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny.
3. Ropień okołomigdałkowy
Jest to poważne powikłanie ostrego zapalenia migdałków, objawiające się:
-
silnym bólem gardła, promieniującym do ucha,
-
obrzękiem w okolicy migdałka,
-
trudnościami w mówieniu, połykaniu i oddychaniu.
Ropień wymaga natychmiastowego leczenia, a w wielu przypadkach tonsillektomia jest konieczna, aby zapobiec nawrotom.
4. Powikłania chorób migdałków
Nieleczone przewlekłe zapalenia mogą prowadzić do powikłań, takich jak:
W takich sytuacjach usunięcie migdałków zmniejsza ryzyko dalszych komplikacji.
5. Obniżona jakość życia
Jeśli nawracające infekcje lub przerost migdałków znacząco wpływają na codzienne życie, np. przez absencję w pracy, szkole lub ograniczenia w aktywności fizycznej, tonsillektomia może poprawić komfort i zdrowie pacjenta.
6. Niepowodzenie leczenia farmakologicznego
Gdy antybiotyki i inne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a objawy nasilają się, chirurgiczne usunięcie migdałków staje się skuteczną alternatywą.
Decyzja o usunięciu migdałków zawsze powinna być podejmowana po dokładnej konsultacji z laryngologiem, który oceni indywidualny przypadek pacjenta. Choć migdałki odgrywają ważną rolę w układzie odpornościowym, w pewnych sytuacjach ich usunięcie jest najlepszym rozwiązaniem dla zdrowia i komfortu życia pacjenta.
Diagnostyka przed podjęciem decyzji o usunięciu migdałków
Decyzja o tonsillektomii wymaga przeprowadzenia kompleksowej diagnostyki, aby upewnić się, że zabieg jest konieczny. Oto najważniejsze kroki w procesie diagnostycznym:
1. Wywiad lekarski
Laryngolog przeprowadza szczegółowy wywiad, który obejmuje:
-
częstotliwość i nasilenie infekcji,
-
wpływ problemów z migdałkami na codzienne funkcjonowanie (np. chrapanie, problemy z połykaniem),
-
występowanie powikłań, takich jak ropień okołomigdałkowy, obturacyjny bezdech senny czy infekcje bakteryjne.
2. Badanie fizykalne
Lekarz ocenia:
-
wielkość migdałków i obecność stanów zapalnych,
-
objawy ropne (np. naloty na migdałkach),
-
obrzęk i zaczerwienienie,
-
powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
3. Badania laboratoryjne
Badania krwi mogą obejmować:
-
morfologię z rozmazem – ocena stanu zapalnego,
-
CRP i OB – wskaźniki stanu zapalnego,
-
posiew z gardła – identyfikacja bakterii odpowiedzialnych za nawracające infekcje.
4. Badanie snu (polisomnografia)
W przypadku podejrzenia obturacyjnego bezdechu sennego (OBS), szczególnie u dzieci z przerostem migdałków, wykonuje się badanie snu. Pozwala ono ocenić nasilenie bezdechu i związek między powiększonymi migdałkami a problemami z oddychaniem.
Alternatywne metody leczenia
W niektórych przypadkach możliwe jest uniknięcie zabiegu dzięki zastosowaniu leczenia farmakologicznego lub innych metod:
- Antybiotykoterapia: w przypadku infekcji bakteryjnych lekarz przepisuje odpowiednie antybiotyki. Regularne monitorowanie pozwala ocenić skuteczność leczenia i ryzyko nawrotów.
- Immunoterapia: u pacjentów z częstymi infekcjami można zastosować środki wspierające odporność, takie jak szczepionki bakteryjne (np. autowakcyny) czy preparaty wzmacniające układ immunologiczny.
- Leczenie objawowe: w przypadkach łagodniejszych stosuje się leczenie objawowe, które może obejmować: środki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe, bądź nawilżanie śluzówki gardła za pomocą inhalacji czy aerozoli.
Czy każdy pacjent kwalifikuje się do zabiegu?
Nie. Istnieją przeciwwskazania do usunięcia migdałków, takie jak:
-
choroby hematologiczne (np. hemofilia),
-
niewyrównane schorzenia ogólnoustrojowe (np. cukrzyca),
-
aktywne infekcje, które zwiększają ryzyko powikłań pooperacyjnych.
Dzięki dokładnej diagnostyce możliwe jest określenie, czy tonsillektomia jest najlepszym rozwiązaniem, czy można rozważyć alternatywne metody leczenia.
Rekonwalescencja
1. Pierwsze dni po zabiegu
-
Ból gardła: jest najsilniejszy w ciągu pierwszych 7 dni, szczególnie przy połykaniu. Zaleca się stosowanie leków przeciwbólowych przepisanych przez lekarza.
-
Problemy z jedzeniem: zaleca się spożywanie lekkostrawnych, chłodnych lub letnich pokarmów (np. jogurtów, zup kremów). Należy unikać gorących, pikantnych oraz kwaśnych potraw.
-
Obrzęk i ból uszu: może pojawić się w wyniku promieniowania bólu z gardła (tzw. ból rzutowany).
2. Opieka domowa
-
Nawodnienie: kluczowe jest regularne picie wody, aby uniknąć odwodnienia i złagodzić suchość gardła.
-
Unikanie wysiłku: należy zrezygnować z intensywnej aktywności fizycznej przez co najmniej 2 tygodnie.
-
Higiena jamy ustnej: zalecane są delikatne płukanki np. roztworem soli fizjologicznej.
3. Potencjalne powikłania
Chociaż tonsillektomia jest bezpieczna, może wiązać się z pewnymi komplikacjami, takimi jak:
-
krwawienie pooperacyjne – najczęściej występuje między 5 a 10 dniem po operacji,
-
infekcje, które mogą wymagać antybiotykoterapii,
-
przejściowe problemy z mową lub głosem (szczególnie u dzieci).
4. Powrót do normalności
Większość pacjentów wraca do pełni sił w ciągu 2–3 tygodni. Regularne kontrole pooperacyjne są istotne, aby ocenić proces gojenia się i wykluczyć ewentualne powikłania.
Ważne wskazówki po operacji
-
Obserwuj objawy: krwawienie, wysoka gorączka lub silny ból wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem.
-
Unikaj dymu tytoniowego: może on podrażniać gardło i opóźniać gojenie.
-
Dbaj o odpoczynek: organizmu potrzebuje czasu, aby w pełni się zregenerować.
Czy usunięcie migdałków osłabia odporność?
Wielu pacjentów obawia się, że tonsillektomia wpłynie negatywnie na ich układ odpornościowy. Badania pokazują, że organizm szybko kompensuje brak migdałków, a inne struktury układu odpornościowego przejmują ich funkcję. U dorosłych, których migdałki już nie są aktywne immunologicznie, wpływ na odporność jest znikomy.
Podsumowanie
Usuwanie migdałków to decyzja, która powinna być podjęta wspólnie z lekarzem po analizie wszystkich za i przeciw. Zabieg ten może znacząco poprawić jakość życia pacjenta, zwłaszcza gdy nawracające infekcje czy przerost migdałków utrudniają codzienne funkcjonowanie.
Jeśli masz pytania lub wątpliwości, skonsultuj się z laryngologiem – specjalistą, który doradzi najlepsze rozwiązanie.
Porady i artykuły zamieszczone w niniejszym artykule nie zastępują porady lekarskiej, stanowią jedynie źródło informacji. Przed skorzystaniem z zamieszczonych porad należy skonsultować się z lekarzem. Operator strony nie ponosi odpowiedzialności za błędy i treści zamieszczonych przez podmioty trzecie artykułów
