Czym jest insulinooporność (IO)?
Insulina jest hormonem, który reguluje stężenie glukozy we krwi. U osoby w pełni zdrowej insulina pomaga transportować glukozę do każdej komórki w ciele, tym samym dając jej energię, odżywiając ją. W przypadku osób z insulinoopornością insulina przez niemożliwość połączenia się z receptorem na komórce nie potrafi przekazać glukozy (energii) do wnętrza komórki. Krążąca glukoza nie jest przez nią pobierana i metabolizowana, nie dochodzi zatem do obniżenia jej stężenia we krwi. Mózg dostaje sygnał, że poziom glukozy we krwi jest wysoki oraz, że do komórek nie dociera energia. Chcąc to zrekompensować, stymuluje trzustkę do jeszcze większej produkcji insuliny, co w efekcie prowadzi w początkowej fazie do przerostu komórek beta trzustki, a następnie ich obumierania.
Jednocześnie w wyniku stale utrzymujących się wysokich stężeń insuliny tkanki obwodowe stają się coraz bardziej na nią oporne, a to prowadzi do swoistego błędnego koła.
Szacuje się, że w Polsce insulinooporność może dotyczyć nawet kilkunastu milionów osób. Do jej rozwoju przyczynia się dieta bogatoenergetyczna, otyłość brzuszna, brak aktywności fizycznej, czynniki genetyczne, przewlekły stres, mała ilość snu, niedobory witamin i minerałów.
Objawy IO?
-
nadwaga i otyłość,
-
otyłość brzuszna (obwód talii u kobiet > 80 cm, u mężczyzn > 94 cm),
-
problemy z redukcją masy ciała mimo diety i wysiłku fizycznego,
-
wzmożona potliwość,
-
gromadzenie wody podskórnej, „worki” pod oczami,
-
napady głodu, szczególnie na słodkie produkty,
-
senność poposiłkowa, szczególnie po dużych objętościowo posiłkach,
-
nadmierna senność w ciągu dnia oraz ciągłe zmęczenie,
-
gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicach szyi, przedramion, biustu, tali, bioder, ciało jak „galareta”,
-
problem z pamięcią i koncentracją,
-
ciemniejsza skóra na określonych częściach ciała, takich jak pachy, kark, kolana, łokcie; zjawisko to nazywane jest rogowaceniem ciemnym (acanthosis nigricans).
Badania, które należy wykonać:
-
glukoza i insulina na czczo – potrzebne do wyliczenia wskaźnika HOMA – IR oraz QUICKI, które to oceniają ryzyko rozwoju insulinooporności,
-
test doustnego obciążenia glukozą 75 g z oceną glukozy i insuliny w 0,60 i 120 min – po zleceniu przez lekarza,
-
pełen lipidogram (szczególna uwaga na poziom trójglicerydów),
-
próby wątrobowe,
-
kwas moczowy,
-
CRP.
Co robić, gdy wyniki badań wskazują na problem ze zdrowiem?
Po pierwsze idź do lekarza specjalisty – endokrynologa lub diabetologa. Oceni sytuację zdrowotną, zleci dodatkowe badania i podejmie decyzję o włączeniu lub nie leczenia farmakologicznego metforminą. Po drugie – zmiana żywienia oraz aktywność fizyczna.
Co z tą dietą?
Bardzo ważne jest, aby jak najszybciej zdiagnozować IO, włączyć leczenie farmakologiczne i leczenie żywieniowe po to, aby nie dopuścić rozwoju cukrzycy, która jest stanem nieodwracalnym.
Pierwszą wytyczną jest to, aby żywienie bazowało na produktach i posiłkach opartych na niskim indeksie i ładunku glikemicznym. Drugim ważnym elementem przy dietoterapii jest uwzględnienie wyników glukozy i insuliny na czczo i/lub krzywej glukozy i insuliny. Wyniki pozwalają dietetykowi dopasować ilość i odstępy między posiłkami, rozkład makroskładników (białko, tłuszcz, węglowodany) na poszczególne posiłki lub pory dnia. Wiele osób, widząc tabele z indeksem glikemicznym (IG), załamuje się, widząc, ile produktów nie kwalifikuje się do ich diety. Na szczęście tylko na pierwszy rzut oka wygląda to strasznie. Istnieje możliwość łączenia produktów z różnych grup indeksu glikemincznego, co prowadzi do ogólnego zmniejszenia wyniku IG. Dla osób z insulinoopornością czy cukrzycą takie dania, jak makarony, ziemniaki, naleśniki – nie są całkowicie zabronione. Trzeba wiedzieć, jakich produktów użyć, jak je ze sobą połączyć i jakiej techniki kulinarnej użyć, aby IG nie był wysoki. Model żywienia oparty na diecie DASH czy diecie śródziemnomorskiej jest także zalecany przy problemach z metabolizmem węglowodanów.
Jakie suplementy mają udowodnione działanie w poprawie wrażliwości tkanek na insulinę?
-
witamina D,
-
kawa,
-
probiotyki – szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium,
-
imbir,
-
cynamon cejloński,
-
antocyjany (związki zawarte w czerwonych, fioletowych owocach i warzywach),
-
kwas alfaliponowy.
Stawiajmy na wczesną profilaktykę, a nie dożywotnie leczenie. Wcześnie wykryta insulinooporność i odpowiednie postępowanie uchroni nas przed rozwojem cukrzycy typu drugiego. Nie traktuj tego zaburzenia jako wyroku. Niech stanie się Twoim impulsem do zdrowej zmiany.
Porady i artykuły zamieszczone w niniejszym artykule nie zastępują porady lekarskiej, stanowią jedynie źródło informacji. Przed skorzystaniem z zamieszczonych porad należy skonsultować się z lekarzem.
Operator strony nie ponosi odpowiedzialności za błędy i treści zamieszczonych przez podmioty trzecie artykułów.