Prawidłowo zbilansowana dieta każdego dziecka powinna zawierać witaminy i minerały w dostatecznych ilościach. Zalecane 5 porcji owoców i warzyw każdego dnia powinno dostarczyć dziecku wszystkich składników odżywczych. Doskonale zdajemy sobie sprawę z faktu, że nie zawsze dieta naszych dzieci jest prawidłowo zbilansowana. Soczki czy serki z reklam często zawierają więcej cukru i syropu glukozowo- fruktozowego niż innych składników zwłaszcza witamin czy minerałów. Trudno w przetworzonej żywności doszukać się zawartości wapnia, magnezu, żelaza czy nawet cynku, dlatego też coraz więcej dzieci cierpi na niedobory witamin i składników mineralnych. Za taki stan zdrowia dzieci odpowiada nie tylko zła dieta, uboga w składniki odżywcze, ale także zanieczyszczenie środowiska i ograniczenie aktywności ruchowej na świeżym powietrzu albo całkowita jej zamiana na godziny spędzone przy smartfonie czy monitorze komputera. Jedynie czujność i szybka reakcja rodziców może zapobiec skutkom niedoborów witamin i minerałów, którą niestety możemy zaobserwować na każdym etapie rozwoju dziecka.
Witaminy to związki organiczne, które w niewielkich ilościach są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów biochemicznych w organizmie człowieka i dzielą się na rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie. Ilość wiadomości na temat witamin i minerałów jest nieograniczona, dlatego w artykule przedstawiono tylko najważniejsze informacje, o których warto pamiętać.
Witamina D3:
Jedną z podstawowych witamin, którą należy skomplementować, jest witamina D3, która zapewnia prawidłowy rozwój układu kostnego (pobudza wchłanianie wapnia i fosforu), zapobiega krzywicy i wzmacnia odporność, a jej deficyt jest czynnikiem ryzyka wielu chorób (cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, infekcji, nowotworów i chorób autoimmunologicznych).
Według nowych zaleceń WHO dzieci, które skończą rok, powinny otrzymywać 600‑1000 IU (15–25 μg) witaminy D3 na dobę od września do kwietnia, kiedy spada nasłonecznienie w naszej szerokości geograficznej. Zdarza się także wiosną i latem, że efektywna synteza skórna witaminy D3 nie jest zapewniona, ponieważ albo dziecko jest ciągle smarowane preparatami z wysokimi filtrami przeciw UVA i UVB albo wcale nie wychodzi na spacery. W takim przypadku suplementację należy kontynuować przez cały rok. Dawkę witaminy D3 powinien ustalić lekarz i powinna być dostosowana do potrzeb danego dziecka. Bardzo ważne jest, aby organizm otrzymał odpowiednią dawkę witaminy D3, ponieważ zarówno nadmiar, jak i niedobór mają negatywny wpływ na zdrowie osób dorosłych i dzieci. Dzieci otyłe (a jest takich coraz więcej) potrzebują witaminy D3 w dawce 1600-4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
Dosyć rzadko, a jednak się zdarza, przedawkowanie witaminy D3. Nadmiar witaminy D3 wytworzonej pod wpływem promieniowania słonecznego magazynowany jest w tkance tłuszczowej, z której dopiero przez okres około dwóch miesięcy witamina uwalniana jest do krwioobiegu, na co warto zwrócić uwagę zwłaszcza w okresie zimowym. Trzeba uważać, aby nie dostarczać wtedy dużych dawek witaminy D3, a przed suplementacją należy zbadać poziom tej witaminy we krwi. Nadmiar witaminy D3 prowadzi do utlenienia lipidów błon komórkowych, w wyniku czego powstają toksyczne nadtlenki, ponadto sprzyja odkładaniu się wapnia w tętnicach, nerkach oraz sercu. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia pracy serca i ośrodkowego układu nerwowego oraz ogólnego zatrucia organizmu.
Objawy, które mogą świadczyć o przedawkowaniu witaminy D3 i nie powinny być ignorowane, to m.in.:
-
nudności,
-
wymioty i bóle brzucha,
-
brak apetytu i zaparcia,
-
osłabienie,
-
otępienie i ogólne złe samopoczucie,
-
bóle głowy, oczu czy świąd skóry,
-
ale także nadmierne pragnienie i nadmierne oddawanie moczu.
Z kolei niespokojny sen, problemy z pęcherzem (nietrzymanie moczu), bóle mięśni i stawów, brak apetytu, pieczenie w gardle czy zaburzenia widzenia to objawy niedoborów witaminy D3, które wymagają odpowiedniej suplementacji.
Witamina C:
Witamina C charakteryzuje się wielokierunkowym działaniem i musi być dostarczana wraz z posiłkiem lub w formie suplementów diety, ponieważ organizm nie jest w stanie samodzielnie jej wytworzyć. Witamina C u dzieci może być stosowana zarówno profilaktycznie, jak i leczniczo. Charakteryzuje się dobrą rozpuszczalnością w wodzie dzięki czemu jest aktywnie transportowana i wchłaniana przez organizm, a pobudzając procesy biochemiczne, bierze udział w wielu ważnych reakcjach i przemianach. Witamina C jest formą ochrony przed infekcjami i wzmacnia organizm, mobilizując układ odpornościowy do walki z ewentualną chorobą. Regularnie podawana oprócz wzmocnienia układu odpornościowego, zmniejsza uczucie znużenia, zmęczenia, wspomaga produkcję kolagenu (uszczelniając i wzmacniając naczynia krwionośne), wpływa pozytywnie na prawidłowe funkcjonowanie kości, chrząstek, skóry, dziąseł i zębów oraz pomaga chronić komórki przed stresem oksydacyjnym i dodatkowo zwiększa przyswajanie żelaza. Witamina C znajduje się w niemal wszystkich suplementach witaminowych w formie lizaków, cukierków żelków, które bardzo smakują dzieciom, jednak trzeba pamiętać, że suplementy te często zawierają cukier czy substancje słodzące, dlatego należy je dawkować z rozwagą. Witamina C powinna być dostarczana organizmowi dziecka każdego dnia najlepiej w formie pokarmu (zielona pietruszka, aronia, cytrusy, acerola itd.). Dziecko 2-letnie wymaga ok. 50 mg witaminy C na dobę a 5-letnie już 100 mg, zaś w okresie zwiększonego zapotrzebowania np. w jesienno-zimowym dawkę witaminy C dla dzieci można zwiększyć do 200 mg na dobę. Witaminę C trudno jest przedawkować, ponieważ organizm wydali jej nadmiar. W przypadku wrażliwych dzieci przy nadmiarze witaminy C może pojawić się biegunka lub wysypka skórna, a w nerkach mogą się odkładać moczany i szczawiany.
Magnez:
Jednym z ważniejszych minerałów, na który warto zwrócić uwagę, jest bez wątpienia magnez, który często nazywany jest biopierwiastkiem życia. Magnez bierze udział w najważniejszych procesach zachodzących w organizmie i dba o prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego, trawiennego, krążenia, nerwowego i odpornościowego. Niedobór magnezu u dzieci jest często spowodowany niewłaściwą dietą (gazowane, słodzone napoje czy fast foody) oraz zanieczyszczonym powietrzem.
Objawy niedoboru magnezu, na które warto zwrócić uwagę, to:
-
agresywne zachowanie,
-
zaburzenia emocjonalne tj. zmienność nastroju czy nadpobudliwość psychoruchowa,
-
zmęczenie, skurcze i bóle mięśni,
-
bezsenność, moczenie nocne,
-
zaparcia,
-
nudności czy brak apetytu.
Dodatkowo należy sprawdzać stan zębów u dzieci, ponieważ niedobór magnezu jest jedną z przyczyn rozwoju próchnicy.
Żelazo:
Kolejnym minerałem niezbędnym w diecie dzieci jest żelazo, które odpowiada za produkcję czerwonych krwinek, wspomagając naturalną odporność organizmu, pracę serca oraz dotlenienie organizmu. Żelazo korzystnie wpływa na rozwój mózgu u maluchów, a jego niedobór u dzieci może spowodować anemię.
Niepokojące objawy, które mogą świadczyć o niedoborze tego pierwiastka w organizmie, to:
Nie wszystkie produkty witaminowe są dedykowane wszystkim dzieciom. Wybierając odpowiedni preparat witaminowy dla swojego dziecka, należy przede wszystkim oprzeć się na obserwacjach dziecka, zwrócić uwagę na skład produktu i zawartość poszczególnych witamin i minerałów, a przede wszystkim zawsze zapytać o pomoc lekarza bądź farmaceutę.
dr n. farm. GRAŻYNA ŚWIERCZEK-ZIĘBA
Porady i artykuły zamieszczone w niniejszym artykule nie zastępują porady lekarskiej, stanowią jedynie źródło informacji. Przed skorzystaniem z zamieszczonych porad należy skonsultować się z lekarzem.
Operator strony nie ponosi odpowiedzialności za błędy i treści zamieszczonych przez podmioty trzecie artykułów.